Bloutong inenting: - wenke vir ooie, ramme en lammers

‘n Virus waarteen geen antibiotika werk nie. Antibiotika kan slegs sekondêre besmetting wat dikwels verantwoordelik is vir die dier se dood teenwerk of beheer.  M+ B pille wat ‘n sulfamiddel is en deur die longe uitgeskei word maak sin! 

Die virus veroorsaak erge inflammasie wat sy lippe en kop laat swel, en sy hoewe laat pyn (daarom loop hulle so swaar). ‘n “Disprin” vir pyn en inflammasie maak dus baie sin, of beter nog dan ‘n anti-inflammatoriese inspuiting wat jy by ‘n veearts kan kry.

Muggies  hou van laagliggende gebiede en vleie – so skuif diere na      hoër liggende gedeeltes. Verder verkies hy beesbloed bo skape sin – so jaag beeste by die trop as jy kan.

Skape moet jaarliks ingeënt word..

Sinvolle inenting vereis dat ons die entstof en sy werking ken, die siekte – sy oorsaak en gevolge verstaan, en ook weet hoe die skaap se immuunstelsel werk. Wat sê die voubiljet? (“Package Insert”)

-       Die volle reeks moet toegedien word om:

-       Die wydste moontlike dekking te kry (NIE volledige dekking nie!!!)

Oor bewaring en hantering:

-       Stoor in yskas by 4 – 8 grade Celsius

-       Vermy blootstelling aan hoë temperature en direkte sonlig tydens inenting.

Bloutongtyd is in die somermaande wanneer die muggies wat die siekte oordra aktief is. Ons wil maksimum beskerming dus op die piek gevaartyd hê.

-       Dit word aanbeveel dat inenting nie in die eerste helfte van dragtigheid moet   geskied nie

-       Dat ramme NA die dekseisoen gedoen moet word

-       Lammers van geënte ooie moet na 6 maande ouderdom gedoen word. In areas waar erge besmettings voorkom, moet lammers voor die ouderdom gespuit word, maar dan moet dit herhaal word sodra hulle 6 maande oud is.

-       Skape moet jaarliks ingeënt word.

Waarskuwings:

-       7 dae vleisonttrekking

-       Slegs gesonde diere moet ingeënt word

(Wat is `n “gesonde dier”? Is `n skaap wat met parasiete besmet is, gesond? Moet ons so `n dier eers ontwurm en dan ent, of albei sommer saam doen?)

-       Hou buite bereik van kinders en oningeligte persone (Hoe ingelig is boere? Aanbevelings vir gebruik:

-       Gebruik slegs soos aanbeveel

-       Steriliseer spuite en naalde...

-       Moenie ontsmettingsmiddels of spiritus gebruik nie

-       Gebruik `n aparte naald vir elke dier

-       Spuit alle diere

-       Skud gereeld en skud goed

-       Reeds genoem

o   Gebruik dadelik na aanmaak

o   Vermy blootstelling aan hoë temperature en direkte sonlig tydens inenting

Dosis:

-       Onderhuids.

-       die Fakulteit van Veeartsenykunde se aanbeveling, van agter die oor – hoog in die nek. Die sg “scrag” area.)

Newe-effekte:

-       `n Koorsreaksie mag vanaf 7 dae na inenting voorkom

(die koorsreaksie mag / kan in ramme tot tydelike onvrugbaarheid lei)

-       “redelike immuniteit teen meeste van die virustipes word 3-4 weke na die laaste inspuiting verkry”, maar dit word ook genoem dat dit steeds nie in alle diere gewaarborg kan word nie.

Lees die voubiljet, ontleed en bestudeer. Besluit self wat prakties onder jou omstandighede is, maar besef die implikasies of gevolg van die afwykings!

 Beeste  is veronderstel om “asimptomatiese draers” van die siekte te wees, maar dat veral kalwers soms kliniese tekens toon. Die virus oorwinter hoofsaaklik in beeste.

Ek herinner ook graag dat lamverliese lank na die siekte voorgekom het steeds hieraan gekoppel kan word –  aborsies, lammers met genetiese afwykings of wat sonder brein gebore word ....

Culicoides muggie

Ken die vyand – die “Brandassie”, of Culicoides muggie wat die siekte oordra, en ken sy gewoontes

-       Waar hy voorkom

o   Dele van die land

o   Waar op die plaas

§  Vleie en laagliggende gedeeltes

§  Waterryke areas

-       Wanneer hy aktief is

o   Tyd van die dag

§  Vroeg aand en vroeg oggend, net voor sonsondergang en weer net na sonsopkoms

o   Tyd van die jaar - somermaande

-       Sy voedselvoorkeure – bv dat hy beesbloed bo skaapbloed verkies

Dan word aanvaar  dat jydie immuunstelsel van die skaap verstaan:

-       Oor hoekom die skaap dan nie op een slag / gelyktydig teen al 18 stamme van Bloutong kan ent nie, maar wel teen 10 of meer bakteriese antigene gelyktydig.

Met die agtergrond, en die aanvaarding dat ons saamstem dat Bloutong `n essensiële entstof is om jou skape, in jou area, op jou plaas, in te ent, moet ons na jou plaas en wat daar gebeur kyk:

Hier is voorbeeld.

As jou paartye is / was:

20/10/ tot 29/11/04/07/-

-       20/10/ -

-       20/02/ –

Lammers:

Die ooie het m.a.w. op middel Maart begin lam tot einde April. Die jongste van die lammers gaan dus Einde Oktober / Novemder eers oor 6 maande ouderdom wees en reg vir Bloutong inenting.Is dit `n nat of droë jaar? Gaan ons hulle voor 6 maande ent en in Oktober weer oor ent? Wat is die risiko? As jou plaas in  koue deel is, en as dit `n droë jaar is. Jy het in die verlede reg geënt, so die lammers behoort  `n redelike biesimmuniteit van hul moeders te gekry het.

Aanbeveling – begin ent in Oktober, 3 weke uitmekaar om `n goeie “basisimmuniteit” of fondament vir die toekoms te kry, en hou hulle indien moontlik op hoër dele van die plaas (weg van vleie af), of saam met beeste (muggie verkies beesbloed) en spuit hulle “toplyne” 3 weekliks met ’n geregistreerde middel indien hoë risiko toestande sou ontwikkel (vroeë, nat en warm toestande)

Ramme:

Nou net uit tussen die ooie.

Volgende paartyd op Okt – Ons wil nie graag in die twee maande voor paar inent nie (moontlike koorsreaksie mag lei tot tydelike onvrugbaarheid)

Dit los vir ons 14 dae om ten minste 1 inenting in te pas. Uit `n praktiese oogpunt uit beveel ek egter aan dat ons nou Bloutong A spuit, B oor 3 weke en C dan as die ramme uitkom .

Ons “steel” dus een week voor paar.

Spermvorming neem 42 dae, en rypwording `n verdere 2 weke – vandaar die 8 weke of 2 maande.

Die kalf is in die put, en alles in ag genome glo ek dis ons beste opsie om dan die een week te “steel”.

Ooie:

Die ooie was nou by die ram, en hopelik is almal wat gedek was, gemerk.

Ooie moet klaar geënt wees 3 weke voor paar.(minimum 10 dae)

Deel solank die trop in 2 : die wat gesonar moet word, en die ongedektes

As ons dus by die ongedektes begin – ook hier het ons 74 dae voor die volgende paartyd.

Ent so gou moontlik daarna A, oor 3 weke B en dan 3 weke later die C.

Weereens sit ons met `n probleem – moet ons wag tot die ooie in hul tweede helfte van dragtigheid is, 6 weke voor lam (Feb) – in bloutong tyd, en dan moet die entstof eers nog werk (3 weke later), of sny ons dit nou fyn?

My keuse val op die laasgenoemde opsie, nl ent nou en kry klaar!

Dan die “dragtige” trop –

6 weke voor lam, wanneer meeste ooie dan in die tweede helfte van dragtigheid is, so middel September – begin dan met A. Gee B dan 3 weke later vroeg Nov..

Die ooie gaan dan lam vanaf Nov vir 6 weke – tot so amper “middel Januarie”.

Hulle sal dan hul C entstof middel Feb kry.

By die trop sal ons dan ook ekstra beheermaatreels moet toepas – vermy leegtes, dip, beeste saamloop ...

Bluetongue “bloutong” - Treatment and prevention tiips

·         Bluetongue is  an acute, insect-borne viral disease of sheep caused by an orbivirus,  transmitted by Culicoides midges, otherwise known as “muggies”. There are 24 known serotypes of blue tongue virus, of which 21 occur in South Africa. Cattle, goats and wild ruminants are also susceptible but clinical blue tongue is seldom seen in these species. 

·         This is a seasonal disease normally occurring  from mid-Summer until the frost in autumn. 

·         Sheep infected with the bluetongue virus develop a very high temperature and a severe inflammation of the band above the hoof.

·         In addition, affected sheep may have severe ulcer-lesions, and may refuse to walk because the feet are very painful.

·         An early clinical sign is excessive salivation, which occurs 3 to 4 days after the onset of the disease.

·         Although the disease is not usually fatal in adult sheep, they may die from secondary infections like pneumonia.

·         Lambs are severely affected by the disease and heavy losses can occur.

 Treatment

The animal's mouth and tongue are usually so sore that it cannot eat, and its hoofs are too painful for it to go and seek food. The first line of treatment is therefore to enclose the sheep in a small camp where shade, green feed and water are close at hand. They must be handled as little as possible. Antipyretics and analgesics (for example, aspirin) may be administered.

·         Since the insect breeds in the mud along the edges of slow moving streams and dams, efforts should be made to eliminate these as breeding sites.

·         Ideally flocks should be bedded on high ground.

·         The flock should be inoculated approximately 9 weeks before the start of the breeding season. 

·         Note that pregnant ewes should never be inoculated especially within the first 60 days of gestation.

·         This could result in the abortion or malformation of the lambs..

·         Animals should therefore be inoculated with the three vaccines A, B and C at three-week intervals. 

·         Antibiotics can only prevent secondary infections and are used to salvage affected sheep.

·         Maternal antibodies will protect lambs against the virus for the first three months of life and they should not be inoculated at this time.

·         They should however be vaccinated after the three months have passed.

·         If one vaccinates the lambs of vaccinated ewes before 3 months, maternal immunity may interfere with the response of the young sheep to the vaccine.

Prevention The inoculant can be administered as soon as the ewes have dropped their lambs. Lambs receive passive immunity through the colostrum of their dams and should preferably not be inoculated against bluetongue before the age of six months. Rams should receive the last inoculant two months before the mating season. Otherwise they must be inoculated after this period. Ewes should receive the last inoculant no later than three weeks before the mating season. Pregnant ewes should not be vaccinated. Should there be an outbreak of bluetongue without the sheep having been inoculated; ewes that have been in lamb for at least three months can be inoculated with reasonable safety.

Smart grazing tips for merino weaners.

Smart grazing is an improved, yet simple and reliable, strategy for the control of worms in weaner sheep during their first winter.

The why and how of 'Smart Grazing'
Merino weaners are very susceptible to worms in their first winter. Consequently, they need to graze pastures that have as few worm larvae as is practicable. 'Smart grazing' combines intensive grazing for 30 days with each of the two 'summer' drenches to ensure that virtually no worm eggs are deposited on a chosen pasture from the first summer drench until after the autumn break when the weaners are put into these pastures.

Intensive grazing means using 2.5-3 times the normal stocking rate, for no longer than 30 days after each of the summer drenches is given. Not exceeding 30 days is critical because it takes three weeks for a worm larvae (eaten off pasture) to develop into an egg-laying adult in the sheep. After the intensive grazing period, the paddocks are de-stocked to allow the pastures to re-grow. This means that the total stocking pressure for the 'Smart grazed' paddock will be the same as that for a paddock continuously stocked at the farms normal stocking rate.

Humor uit 1950 se “wolboom” tyd.

Henti  Le Roux van Calvinia deel ‘n bietjie humor so  uit 1950 se “wolboom” tyd.

So het Koos en Jan langs mekaar geboer. Albei het gewedywer met merinos. Saam ramme gekoop, saam geskeer, geskaap gedip ens. 

So gebeur dit dat wol die hoogte in skiet, en skeer die twee saam in Maart. Koos koop ‘n groen Chef Lorrie sodat hyu self sy wol FCU in Maitland, Kaapstad kan aflewer.  En so kom haal hy toe ook Jan se wol. Na 21 dae ry Jan Calvinia toe en kry die pos. Hul gewigte is daar en die veilingsdatum is op dieselfde dag. Net daar besluit hul om die geleentheid by te woon. Jan het so ‘n 1935 seilkap Fordjie en hy ry ‘n dag voor die tyd Kaap toe. Daar kry hul die katalogus van die veiling die die lotnommers by FCU kantoor. Jan werk uit dat as hy een pond vir ‘n pond wol kry betaal hy net sy skuld. Tienuur die more is altwee by die veiling. Jan se wol word voor Koos se wol opgeveil. Hul kry toe plek op die gallery en Jan het die papiere in sy hand – hy volg die veilingen steek ‘n sigaret aan. Rook dat die blou dampe saatn en Koos sit so skuins agter hom en bekyk die besigheid. Jan se wol is 18.12 pond. Hy steek kort-kort ‘n sigaret aan en die wol trek later by 19.19 pond. Hul slaan die bod toe op  een pond nege pennies. Jan draai so om na Koos en vra waar is sy sigaret wat hy nou net in sy hand gehad het. Koos kyk hom ewe bedees aan en sê vir hom hy het die sigaret half gerook en die res opgefrommel en sommer opgevreet!

Koos se wol kom toe ook op en die kry toe net een pond. So het Jan toe sy skuld betaal – die Lorrie by Calvinia Motors, sy ramme en plaasskuld. Moeilike tye waaroor mens boekdele kan skryf

Wolgroete 

LUISTER NA WAT PARASIETE VIR JOU WIL SÊ!

Dr. Faffa Malan

Vir miljoene jare lewe diere al saam met parasiete.  Wat merkwaardig is, is dat elke gasheerspesie sy eiesoortige parasietspesies het.  Daar is ’n paar parasiete wat wel in meer as een diersoorte kan voorkom. 

 ’n Voorbeeld van so ‘n parasiet is die lewerslak. 

Lewerslakke

Dit is nie in die belang van die parasiet dat al sy gashere doodgemaak word nie want dan sal die parasietspesie self uitsterf.  Wat gewoonlik in die natuur gebeur, is dat die geneties swakkere diere so deur die parasiete geaffekteer word dat hulle deur roofdiere gevang en uit die sisteem verwyder word.  Parasiete is aangestel om mee te help om die “swakkelinge”  in die sisteem te identifiseer en te help illumineer!

Die mens het die natuur so verander deur sy boerderymetodes dat hy daagliks met parasiete in ’n oorlog gewikkel is!  Praktyke wat aanleiding gee tot stagnasie, oorbevolking en stres toestande veroorsaak dikwels dat parasiete die oorhand kry.  Voorbeelde waar stagnasie voorkom is in voerkrale en waar groot getalle diere in klein kampies laat wei word.  Waar te veel diere in kampe bewei word (oorbevolking), bou die getalle van parasiete op en is daar so ’n oormag dat sekere gashere nie die parasiete kan hanteer nie.  Waar diere onder stres verkeer soos bv. waar siektes en voedingstekorte voorkom en diere gebruk word om te produseer, is hulle ook meer vatbaar vir parasiete.

Daar moet ook altyd in gedagte gehou word dat jong diere, wie se immuunstelsel nog nie goed ontwikkel is nie, ook baie meer vatbaar vir parasiete is.  Rondom lamtyd of kalftyd is moerderdiere ook meer vatbaar vir parasiete.

In die onlangse verlede is daar swaar geleun op chemikalieë om parasiete te beheer.  Deur die oor en wangebruik van hierdie middels is daar vandag sekere geselekteerde parasietstamme wat haas onbeheerbaar is.

Omdat nuwe middels so duur en skaars is, sou dit raadsaam wees om te luister wat die parasiete vir ons wil sê!  Boer met diere wat aangepas is om saam met parasiete te lewe!  Raak ontslae van diere wat moeilik saam met die parasiete klaarkom.  Let op jou boerdery metodes en waar moontlik vermy stagnasie, oorbevolking en stres.

Die FAMACHA sisteem is ontwikkel om skape te selekteer wat saam met haarwurm kan bestaan.  Deur gereeld na die oogslymvlieskleur van skape te kyk kan skape met bleek slymvliese geïdentifiseer word en uit die sisteem verwyder word.  Deur gereeld skape te weeg en kondisietellings te dokumenteer kan diere wat oorvatbaar vir ander parasiet spesies is ook geïdentifiseer en verwyder word.

Vir verdere besonderhede vir hierdie sisteme kontak jou naaste veearts

Keep your clip clean - how to prevent contamination

Wool is marketed as a natural, environmentally friendly quality fibre. Anything that undermines this image can lead to consumer resistance and have a negative effect on the marketability and price of wool.

Contamination of wool by foreign objects – like black hair, bale twine, wire, bolts, cigarette butts, matches, dog hair, pieces of cloth – pose a serious threat to the long-term sustainability and profitability of wool sheep farming.

Contamination of wool can result in big claims against buyers or processors, and damages the reputation of the clip.

Hard objects in a bale can damage core sampling and wool-processing machines, while deviating fibres (black hair, kemp) can spoil metres of fabric as these only show up at the final stage of processing.

In addition, increasing worldwide antipathy towards any form of pollution, and stricter regulations, particularly by the European Union, about environmental pollution, are putting pressure on the wool industry to eliminate chemical contaminants and ensure that pesticide-free wool products reach the market.

The main sources of contamination are:

 

·        Foreign objects originating in the shearing shed, e.g. fertiliser bags, baling twine, pieces of metal, clothing, cigarette butts, etc.

·                     Wool packs containing loose material, usually fibres.

·           Sheep branding inks and certain wound dressing containing discolouring compounds.

·              Coloured fibre resulting from crossbreeding or non-woolled sheep breeds running with Merino sheep.

·             Residues from pesticides used for the treatment of external parasites on sheep

What producers should do to prevent contamination

Shearers by artist Barbara Philip

In the shearing shed: 

It is vitally important for all producers to maintain good management principles in the shearing shed to avoid contamination prior to classing and packing. No matter how well classed the clip, if it is contaminated with baling twine or other foreign objects, the buyer will penalise it.

·                     Clean the shed thoroughly before shearing commences and store away any tools, bolts and other metal objects.

·                     In order to minimise possible contamination with animal hair, feathers, baling twine, etc., ensure that the holding pens are clean.

·                     Educate shearing team and workers about the dangers of contamination.

·                     Provide a rubbish bin with a lid for cigarette butts and other rubbish.

·                     Ensure that proper supervision is exercised during shearing.

·                     No dogs or other animals should be allowed in the shed.

·                     Use a rubber rake rather than an ordinary broom with hair in the shearing shed.

·                     Never use jute bags in the shearing shed, be it for wiping feet or sharpening the shears on.  Rather use carton, paper or a piece of sheepskin.

·                     Never use baling twine in the shearing shed, even for hanging tools or other gadgets against the wall.

·                     Make sure that shearers don’t use twine for their shears.

·                     Shearers should preferably not be allowed to sleep in the shearing shed.

·                     Always shear purebred woolled sheep first.

During shearing and classing: 

·                     Wool stained with branding ink, tar, urine, dung, blood, paints or discoloured by fungi or chemicals must be removed before shearing, packed separately and marked as “Brands”

·                     Remove all bloodstained wool during the shearing process.

·                     Request the shearers to remove pieces of skin cut off during shearing. Skin pieces quickly become dry and hard and can damage carding machines.

·                     Topknots and cheek wool can contain hairy fibres and must, therefore, be packed with the lox, irrespective of how long and attractive they look.

·                     Coloured fibres are often found around the horns and should not be packed with bellies or pieces to prevent contamination.