In en om lamtyd - Die peri-partum periode

Dit is die tydperk in en om lamtyd – kom oms fokus opvan die week voor lam tot die maand daarna.

Die lam of lammers begin benoud raak in die baarmoeder en skei dan `n “stof” (kortisol) af, wat vir die moeder se ligaam die boodskap gee dat dit tyd raak om reg te maak vir die geboorte.

Die spiere en ligamente van die geboortekanaal begin dan verslap – in beeste sien mens dikwels dat die stertwortel effens “lig”

Die servikale “slymprop” wat die fetus geseel het van die buitewereld, begin oplos.

En net voor die geboorte begin die serviks of baarmoedernek ontsluit, die baarmoeder begin saamtrek, en die lam of lammers word gebore.

Al hierdie dinge vind onder beheer van die hormoon-stelsel plaas.

`n Normale lam weeg so 3.5 kg by geboorte.

Nadat die vrugwater en nageboorte saam met die lam uit is, weeg die baarmoeder na die geboorte ongeveer 2 kg.

In die maand na die geboorte “krimp” dit dan weer na `n orgaan wat 70-80 gram weeg voor die volgende dragtigheid.

Die krimpingsproses staan bekend as involusie en 2 hoof herstelfases nl histologiese en bakteriologiese herstel vind plaas.

Verskeie faktore het `n invloed op hoe vinnig die herstel plaasvind, waarvan voeding en die kondisie van die ooi met lamtyd seker die grootste invloed het.`n Maerder ooi se baarmoeder neem langer om te herstel. So ook `n tweelingooi, omdat haar baarmoeder groter as `n enkelingooi sin is.

`n Ooi wie se lam deur `n roofdier gevang is, of wie se lam van `n ander oorsaak dood is, se baarmoeder herstel ook vinniger.

Baarmoeder infeksies vertraag weer die proses.

Die interessante ding is egter dat meeste ooie se baarmoeders onder “normale” toestande na ongeveer 35 dae voldoende herstel het, en voorberei is vir die volgende dragtigheid.

As mens dus beskou dat jy met baarmoeders boer en nie met skape nie, maak die meerpaarstelsels soos die 3 x in 2 jaarstelsel eintlik baie meer sin!!

So `n boer boer met sy skape soos wat `n beesboer met sy beeste boer! – nl om hulle 3 maande na lamtyd ram te gee wanneer die baarmoeder volkome / voldoende herstelkans gegee is na die vorige dragtigheid.

Die kerngedagte is dus om die werking van die baarmoeder te ken en te verstaan, en om dan jou bestuurstelsel daarvolgens saam te stel

Boerdery is `n besigheid – en `n besigheid wat nie geld maak nie is gedoem!

Met `n goeie stelsel, goeie gesondheidsbestuur en goeie voeding, kan `n boer sy lammeroes baie vergroot.

Meer lamkanse beteken meer lammers, en dit beteken meer GELD!!

Footrot of sheep - Vrotpootjie - prevention and treatment

Disease and health problems of livestock are closely associated with management and nutrition. Medication cannot cure the results of poor management and poor nutrition.

Footrot of sheep “vrotpootjie”

•Contagious ovine footrot is an infection of the hooves of sheep.

The disease is caused by the bacterium Bacteriodes nodosus that lives in the hoof material of some sheep. There are 10-footrot stereotypes.  

Footrot usually develops under wet and muddy conditions when the skin around the feet becomes softened and allows the entry of other bacteria that initiate the infection.

A painful condition of the hooves develops in a large percentage of sheep in the flock.

The inflammation usually begins between the two claws of the hoof and can result in the separation of the hoof and soft tissue.

The infection causes pain and lameness that can interfere with feeding, mating and nursing of lambs.

Footrot and other lameness may reduce feed intake and hence sperm production, as well as reducing mobility during mating. Foot abscess will elevate body temperature and cause infertility for up to two months.

Prevention and Treatment

•Vaccines are available for the control of the disease.

•When an outbreak occurs, the vaccine should be given immediately. Vaccines that

•A second vaccination should be given 4-6 weeks later as this will help clear up and prevent the spreading of the infection.

•To prevent outbreaks, the flock should be vaccinated a month before the start of the rainy season. Vaccines that treat two or more stereotypes are expected to be more effective.

•Loss of weight and decreased wool growth is a result of the infection.

•Lambing percentages is also lower, as sheep are unable to mate and ewes may refuse to suckle their young.

•Inoculation is imported, as the animals do not build up a natural immunity to the disease.

Wool Sheep Production Plan

All successful wool sheep enterprises work according to some form of wool sheep production plan.  The following is a crisp reference to management practices during the different production stages that may have an influence on the profitability of wool sheep farming.  Consider them, identify possible risk areas, structure a plan and away you go!

Ewes - Conception criteria

Maximum ovulation occurs during the autumn mating season when ewes show natural heat.

The heat cycle of ewes is 16-17 days with the result that a mating period of 34 days is sufficient.

Flushing has little effect if applied longer than four weeks before mating.

The condition of the ewes at the time of mating is considered the most important factor in achieving high ovulation rates, regardless of how it is achieved.

Extremes in nutrition during the mating period should be avoided and ewes should, in the first month of pregnancy, be kept at a constant feeding level.

Embryos in the pre-implantation phase (from conception to day 15) may be lost in ewes that are in a poor condition or when subjected to extremes of under- or over-nutrition.

The same applies during the implantation phase. (Day 15-16 to day 30 after conception)  Losses during this period have a wider range of effects on pregnancy.

These effects include:

o    Increases in the proportion of ewes which return to the ram at more than 19 days after mating

o    A reduced lambing percentage

o    Small lambs

Mid and late pregnancy

Fetal growth during the second and third months of pregnancy is slow with rapid gains in the last trimester

The feed intake of ewes is normally adequate in late pregnancy.  Ewes mobilize their own body reserves for utilization by the fetus.

o    As the number of fetuses with extra nutritional demand increases, ewes will find it difficult to compensate by increased voluntary intake.

o    Under-nutrition of ewes, in late pregnancy can reduce weight at birth, particularly in the case of twins.  It is therefore advisable to scan ewes for twin identification 42 days after ram withdrawal.

A low birth weight disadvantages lambs in almost every way.  70 % of the unborn lamb’s development takes place during the last six weeks of pregnancy.  Such ewes should have a weight increase of between 15 and 20% (150 – 250 g/day for ewes with a single fetus and 250-350g/day for ewes with twins is advisable).

The following results can be expected:                                                       

Energetic lambs (birth weight 3,5 – 5,5 kg)

Optimum udder development for maximum wool production is secured

Less tender wool

Pregnancy disease is prevented

Lactation

Optimum lambing percentage is achieved by lambing in smaller groups and camps.

Ewes carrying twins should lamb in groups of no more than 30 while single-lamb groups can be increased to between 50 and 80 ewes.

It has been found that lamb mortality increases by 7,5 percent whenever the flock numbers increases by 50 ewes.

Lactating ewes should never lose more than 25-50g (singles) and 60-100g (twins) body mass per day.

In the first month of lactation a ewe requires considerably greater amounts of energy and protein than the amounts needed in late pregnancy.

Proper feeding will result in:

o    Maximum weight gain by twin lambs – during the first three weeks of lactation, lambs are completely dependent on milk.

o    Maximum milk production.

o    Ewes are in a good condition when egg-cells are formed. An egg-cell formed today will be ready to be fertilized 180 days later.

o    The development of wool follicles for a stable wool production is supported.

 

Lactating ewes in a good condition can be mated with great success.

Weaning

Milk production peaks approximately 3 to 4 weeks after birth.  Keeping this in mind it is often, during adverse conditions, cheaper to feed the lamb only instead of both the lamb and the ewe.

Wean lambs in camps to which they are familiar.  A few older ewes retained with newly weaned lambs should reduce stress.

During periods of drought lambs can be weaned as soon as they have intake of between 200g and 250g creep feed per day.

The proper feeding of young sheep, especially during their first 6 months is advisable – grow them out well!  Their future ability to produce is increased by this practice.

Flock composition and selection practices

In order to maintain a high quality standard throughout the flock it is important that selection practices and the composition of the flock be addressed as a unit.

A breeding flock must be replaced annually by between 30 and 35% maiden ewes.  If certified pregnant a 25% replacement will be sufficient to maintain a flock.

To explain this, one must note that in theory any flock should have 5 age groups of 20% each.  In practice you will experience losses with the result that the oldest group in a flock seldom retains more than 16% of the original input.

First selection

This practice allows the replacement of ewes 6 years and older.  These ewes are normally less productive and tend to experience more udder and foot problems.  It is impossible to identify these ewes by their teeth only.  The use of color tags to mark the different age-groups is practical.  Age groups can also be identified by earmarks at a labour cost only.

Second selection

Examine all lactating ewes when the lambs are docked to identify those who lost their lambs as well as those with udder abnormalities.

The wet & dry selection method can be applied.

This inspection should be carried out at approximately 4 to 6 weeks after lambing.  It entails that udders be examined and that ewes with dirty teats be culled.  Mistakes can be made. It is a good practice to identify the presumably skipped ewes and to leave them in an adjoining camp while retaining the lambs close by. Your mistakes or the ewes with the lambs will not wander off too far.

If this method is followed correctly, you should, in 10 years time, have increased your weaning percentage by 20%.

This selection practice means money and ensures a healthy flock composition.

 Third selection

Eventually you should have excess ewes and numbers to play with.  In such a case a good practice will be leaving the runts in the flock at weaning.  Wet & Dry these ewes in a week's time and cull both ewe and lambs – this time the ewes with clean teats.

Fourth selection

Identify and discard maiden ewes with sub-standard wool and conformation problems.  This fourth selection method applies when your flock counts are sustainable.

RAAD AAN RAMKOPERS B ovis

Die ideaal is dat alle ramme waarvoor geld betaal word, gesertifiseer en gemerk word met ’n unieke oorplaatjie wat ooreenstem met die dier se ingeplante mikroskyfie.

■ Toets jou eie plaas se Brucella ovis-status.

■ Dring aan op ’n vrugbaarheidsertifikaat saam met gekoopte ramme.

■ Kry die sertifikaat in jou hand en bevestig dat die ram se saad mikroskopies ondersoek is. Saadgehalte is die beste maatstaf vir langdurige ramvrugbaarheid.

■ Bevestig dat ramme met Rev1, die entstof teen B. ovis, ingeënt is.

■ Wees krities oor die ouderdom waarop die ramme ingeënt is.

■ Hanteer lewende entstof noukeurig en volgens die aanwysings.

Advies vir wurmbeheer

VERMINDER SELEKSIE VIR WEERSTAND TEEN WURMMIDDELS DEUR ALTERNATIEWE METODES VAN WURMBEHEER

Dr J.A. van Wyk

Die era waar wurmmiddels alleen vir volhoubare kleinveeproduksie gebruik kon word, is vir goed, saam met die twintigste eeu verby  -  op plaas na plaas raak die wurmstamme so  weerstandig, dat dit reeds bykans onbeheerbaar is. Ons moet nou alle moontlike alternatiewe vir wurmbeheer oorweeg en ondersoek om 'n krisis af te weer.

Wat is die probleem?

Waller, 'n Australianer, en een van die beste kenners op hierdie gebied in die wêreld, het reeds in 1997 die volgende ernstige waarskuwing oor weerstand gerig (vertaal): "Die probleem van wurmmiddel weerstand moet globaal gesien word as een van die grootste bedreigings vir lewendehaweproduksie".

En die kenners van elders stem na onlangse opnames wat ons gedoen het, saam dat die weerstand in Suid-Afrika waarskynlik die ergste in die wêreld is!

Opnames op 86 wyd-verspreide plase het getoon dat die wurmstamme op bykans 100% van die plase weerstand teen minstens een wurmmiddelgroep bied. Maar die skokkendste is dat teen sekere van die wurmstamme, nie een van die 4 middels wat ons as verteenwoordigend van die 4 wurmmiddelgroepe op die Suid-Afrikaanse mark getoets het, selfs soveel as 40% doeltreffend was nie  -  almal middels wat voorheen bykans 100% doeltreffend was. In vele gevalle het die getalle wurmeiers in die diere se mis nie eens met die dosering verminder nie  -  met andere woorde, die betrokke middel(s) was oënskynlik totaal ondoeltreffend!

Die grootste probleem is egter dat dit te duur geraak het om, met 'n relatiewe klein globale mark vir veeartseny middels, nuwe middels te ontwikkel. As voorbeeld: hoofsaaklik weens veeleisende internasionale voorskrifte vir middeltoetsing kos dit vandag 'n geraamde R1,3miljard om 'n nuwe wurmmiddel te ontdek en op die mark te bring  -  met andere woorde, baie meer geld as die totale jaarlikse begroting van Onderstepoort (beide die Fakulteit Veeartsenykunde, en die Instituut).

Die skrif is dus aan die muur:  Daar gaan te min nuwe, onverwante wurmmiddels wees om tot die boer se redding te kom, en die enigste uitweg is om ander vorms van beheer te vind en te ontwikkel.

Waarom die wurms beheer? 

 Navorsing  het byvoorbeeld in 'n aantal proewe onder toestande soortgelyk aan dié van die Hoëveld van Mpumalanga bevind dat 45-50% van Dorper lammers (wat in vatbaarheid vir wurms min vanaf Merino's verskil) in hul eerste lewensjaar aan haarwurm vrek as hul nie gedoseer word nie. En wat nog van die oorblywende lammers wat by die dood omdraai en daarna swak groei!.

Watter boer sal kan bekostig om met kleinvee te boer as sulke verliese 'n paar jaar na mekaar voorkom?

Hoe ontstaan weerstand?

Elke individuele wurm is vatbaar vir 'n gegewe wurmmiddel,  of het 'n mate van weerstand, en die nageslag erf die een of die ander. Met andere woorde, 'n  wurm verander nie van die een na die ander nie, maar word daarmee gebore. Met strawwe dosering (of op die "verkeerde" tyd - soos onder bespreek) word die weerstandige individue bevoordeel, totdat die betrokke wurmpopulasie later glad nie meer vatbare individue bevat nie. Byvoorbeeld, wanneer diere na dosering na weiding verskuif word wat min of geen wurmlarwes bevat, is dit net die nageslag van die weerstandige wurms wat die skoon weiding bevolk, en sodoende word daar baie straf vir weerstand geselekteer.

Ons moet dus voortaan die vatbare wurms soos 'n kleinood bewaar, en maniere vind om hulle bo die weerstandiges te bevoordeel.

 Biologiese beheermetodes:

Volgens alle aanduidings is die wurmmiddels onontbeerlik vir wurmbeheer, maar met opwindende nuwe metodes van biologiese beheer wat oor die afgelope paar jaar deur Onderstepoort (beide die Fakulteit van Veeartsenykunde, en die Veeartsenykunde-instituut), in samewerking met die Departement Landbou en die Private Sektor ontwikkel is, kan ons seleksie vir weerstand dramaties verminder. Verder lyk dit ook moontlik dat ons selfs 'n metode (wat ook in Suid-Afrika ontwikkel is) prakties sal kan maak om weerstandige wurmstamme na vatbaarheid om te keer.

Veral twee metodes het ons aandag getrek om minder vir weerstand te selekteer:

* 'n Metode om individuele diere se wurmbesmetting deur middel van die kleur van die oogslymvlies te evalueeer (FAMACHA sisteem).

* Afwisseling van verskillende diersoorte wat vir mekaar se wurms minder vatbaar as vir hul eie is.

Doseer in haarwurmgebiede volgens die kleur van die oogslymvlies (FAMACHA): 

Nadat Dr Francois Malan die plan gekry het om die kleurskakering van die oogslymvlies klinies as aanduiding van die graad van haarwurmbesmetting te peil, het veral Prof. Gareth Bath, met insette ook van my, 'n kleurkaart ontwerp wat die proses vergemaklik. Sedert dien is die beginsel deeglik deur 'n span van ons, insluitend, onder andere Prof. Tammi Krecek en Dr Adriano Vatta in die veld getoets.

Die grootste voordeel van die sogenaamde FAMACHA sisteem (afgelei van FAffa MAlan CHArt) is dat diere wat teen haarwurm uitsak, maklik en vinnig identifiseer en gedoseer kan word. Met andere woorde, net die klinies-geaffekteerde diere (bykans altyd slegs 'n klein persentasie van die trop wanneer die eerste diere uitsak) word gedoseer en nie die hele trop nie. Met die stelsel word nie net aansienlik op dosering bespaar nie, maar daarmee word weinig vir weerstand geselekteer, teenoor die tradisionele gebruik om elke keer die hele trop te doseer. Die skape of bokke wat nie ontwurm word nie, skei dan vatbare wurmeiers op die weiding uit, en dit verminder die kanse van die weerstandige wurms om met mekaar te paar en die weerstand te vererger.

Die FAMACHA- sisteem maak dit ook moontlik dat die oormatig vatbare diere (wat herhaaldelik uitsak en gedoseer moet word) identifiseer en uitgeskot kan word, tot groot voordeel van die diere wat agterbly, omdat die vatbare diere oor die algemeen die weiding die ergste met wurms besmet.

Wissel kleinvee en beeste of ander diersoorte met mekaar af om rondewurms te beheer:

Kleinvee en beeste deel min wurmsoorte, omdat die meeste van die wurms redelik gasheerspesifiek is. Ongelukkig is die haarwurms 'n uitsondering, omdat skape en beeste vir mekaar se haarwurms vatbaar is, maar elk beheer die ander se haarwurms beter as sy eie. Verder is beeste beter as skape en bokke in staat om sonder dosering die mas teen die wurms op te kom. Dus het ons, in lig van die wurm weerstand krisis wat ons bedreig, van 1992-1997 op verskeie plekke proewe gedoen om te toets tot watter mate beeste gebruik kan word om die wurms van kleinvee te beheer. 

Die skaap/bees verwisseling het in die proewe 'n sterk bydrae tot beheer van haarwurms in die skape gelewer!

Die sukses van die verwisseling is evalueer deur die diere se produksie te meet, sowel as deur wurmladings van merker lammers en kalwers, wurmeiertellings en die graad van bloedarmoede (anemie) wat die proefdiere in die verskillende groepe opdoen, te bepaal. Veral by Cedara is die proewe gekompliseer deurdat 34 kontrole skape, teenoor net 9 van die verwisselde skape weens hoë wurmladings gedoseer moes word, en dit het die kanse om met verwisseling 'n voordeel te toon, verminder. Maar, ten spyte van hierdie bevoordeling van die kontroles, was 29 stelle van die verskeidenheid van vergelykings tussen die twee groepe in die guns van die verwisselde, en net 9 in die guns van die kontrole skape, wat nie met die beeste omgeruil is nie.

Eerstens kan die FAMACHA  metode tesame met skaap/bees verwisseling gebruik word om dosering en seleksie vir weerstand teen wurmmiddels te verminder, en van die oormatig vatbare diere ontslae te raak. Maar dit is veral met 'n veldbeheerstelsel soos die "50/50" sisteem wat Kevin Kirkman en dr Arno Moore te Nooitgedacht vir streke met 'n redelike goeie reënval ontwikkel het, dat skaap/bees afwisseling ten beste vir wurmbeheer ingespan kan word. Met hierdie sisteem word al die diere op die plaas op  f 2/3 van die beskikbare weiding geplaas, terwyl die oorblywende gedeelte vir 'n jaar lank rus. In die lente word die diere gewoonlik n� die eerste goeie reëns na die geruste weiding verskuif, wat dan weinig wurms bevat.

Tydens die verskuiwing moet die diere onder geen omstandighede almal gedoseer word nie, maar minstens 30% van die trop (liefs meer) moet onbehandel gelaat word.

Op die geruste weiding sal die wurms in 'n gunstige reënjaar binne 'n tydperk van ongeveer 8 weke weer opbou endit is hiér waar veral volwasse beeste soos volg bygebring kan word. Met die verskuiwing word die skape en die beeste in afsonderlike kampe geplaas, en na die tydperk van ongeveer 8 weke word die skape na 'n kamp verskuif wat in die betrokke siklus deur beeste, nie bewei is nie Aangesien die haarwurmseisoen in die meeste jare oor slegs ongeveer 6 maande strek, sal 'n totaal van 8 kampe (4 elk op die 2 helftes van die beskikbare weiding) voldoende wees om dit vir die boer moontlik te maak om elke keer as die wurmgetalle op die weiding hoog word, met die kleinvee na 'n kamp pad te gee, wat vir 'n jaar lank nie deur skape of bokke bewei is nie.

Die weerstand bring nie net veranderde metodes van wurmbeheer mee nie, maar verg ook 'n totaal nuwe benadering tot wurmbeheer.

Praktiese Advies:

1. Moet nooit weer diere van elders na u plaas inbring, sonder om te sorg dat erger weerstand (as wat u reeds het) nie saam met hulle op die weidings gevestig raak nie. Doseer eerstens die diere met middels uit minstens 2 van die groepe met 'n levamisool, die avermektiene en die bensimidasole of "witmiddels), laat (indien moontlik) wurmeiertellings doen om te bevestig dat die dosering geslaag het, en plaas die nuwelinge op weidings wat beslis aansienlike wurmladings het (met andere woorde, nie op skoon weidings nie).

2. Moet nooit weer al die diere doseer, voordat hulle na geruste weiding verskuif word nie  -  dit is een van die ergste vorms van seleksie vir weerstand. Doseer slegs die klinies aangetaste diere voor verskuiwing.

3. Pas op vir dosering in, of kort na die winter, want dan is daar relatief min wurms op die weiding, en die graad van seleksie kan hoog wees. Dit is beter om minstens sommige van die diere ongedoseer te laat, en die diere daarna te monitor om te verseker dat die vatbare individue nie deur die wurms oorweldig raak nie.

4. Pas op vir knoppieswurm; dit skep 'n gevaar vir bykans elk van die moderne metodes van biologiese wurmbeheer, en wel omdat dit 'n geweldige effek op die dier se produksie het. Inspekteer dus slagskape se derms (dit hoef nie oopgesny te word nie), en as daar enige knoppies op die derms voorkom, kontak 'n kenner op die gebied.

5. Pas op vir skape wat op veilings verkoop word  -  hulle kan 'n ernstige gevaar skep deur vreemde wurmsoorte of erg weerstandige wurmstamme op u plaas te vestig, veral omdat dit vir 'n persoon met ernstige weerstandsprobleme soms die maklikste uitweg is om van die kopseer ontslae te raad deur die hele kudde op te veil. Hanteer sulke diere net soos ander nuwelinge wat ingebring word, maar wurmeiertellings is ‘n moet. Aan die ander kant is 'n geslote kudde die veiligste.

Laughter the best medicine.

Rift Valley Fever (RVF)

RVF is a mosquito-borne zoonotic viral disease affecting many animals, especially domestic livestock, and humans. It is most common in eastern and southern Africa. Sheep, in particular exotic, introduced breeds, are most susceptible.

It can cause fever, haemorrhage and abortion in pregnant animals. More than 90% of infected lambs die; mortality of adult sheep is as low as 10%. Humans can contract RVF from mosquitoes and possibly other bloodsucking insects.

RVF epidemics have a serious impact on the economy due to death of livestock, infection of humans and bans on livestock trade from RVF-infected areas.

Rift Valley Fever  - symptoms and prevention

Is an infectious zoonotic disease affecting sheep, goats, and cattle.

Rift Valley Fever (infectious enzootic hepatitis) and humans are susceptible to the  disease.

Rift valley disease is a viral disease of sub-Saharan Africa. The virus attacks the liver and causes symptoms ranging from fevers and listlessness to hemorrhage and abortion rates approaching 100% in pregnant sheep. It is transmitted by mosquitos. RVF is a notifiable disease and it is thus important for farmers to inform the State Vet and Animal Health Technician when they suspect the disease.

Vaccination of animals against RVF has been used to prevent disease in endemic areas and to control epizootics. Rift Valley fever is more deadly than West Nile virus. Animals should be moving away from standing water and moved to higher altitude areas. Caution must be exercised when handling infected tissues by wearing gloves, masks, goggles and by using viricidal disinfectant. The incubation period is 1 – 3 days.

Symptoms in animals:

Abortions, mortalities in young animals, jaundice, lagging behind, weakness and exhaustion, bloody diarrhea, bleeding from the nose and fever.

Symptoms in humans:

Influenza-like symptoms – headaches, muscle pain, joint pain, abdominal pain and nausea.

Prevention

Vaccinate sheep older than 6 months. Inactivated vaccine can be used in pregnant ewes. Animals must be given a booster within 3-4 weeks after initial vaccinations and then must be done annually.

Movement restrictions are recommended. No movement without notifying the Provincial State Vet.The disease is caused by the Rift Valley Fever (RVF) virus, a member of the genus Phlebovirus in the family Bunyaviridae and the disease is transmitted by mosquitoes.Limited to Africa in earlier years, it causes the enormous waste of livestock, especially in wet conditions

For decades Rift Valley fever has caused the illness and death of large numbers of livestock in Kenya and in much of sub-Saharan Africa. Increasing evidence linking the disease to human deaths as well has led epidemiologists to include Rift Valley fever on the list of emerging viruses (including HIV and Ebola) that infect thousands of people each year.

Clinical Signs

In young lambs the incubation period varies from 20 to 72 hours. Some lambs die suddenly without showing signs of this disease. Usually, however, affected lambs develop fever, refuse food, physically weaken, recline and die after a course of 24 hours. Mortality often reaches 95%.

In adult sheep the most common clinical finding is abortion. Most affected sheep show fever of 41 to 42 °C, abortion and vomiting. During fever, severe leukopenia, especially of neutrophils, forms.                

Controlling RVF in animals

•           Outbreaks of RVF in animals can be prevented by a sustained programme of animal vaccination. Both modified live attenuated virus and inactivated virus vaccines have been developed for veterinary use. Only one dose of the live vaccine is required to provide long-term immunity but the vaccine that is currently in use may result in spontaneous abortion if given to pregnant animals. The inactivated virus vaccine does not have this side effect, but multiple doses are required in order to provide protection which may prove problematic in endemic areas.

•           Animal immunization must be implemented prior to an outbreak if an epizootic is to be prevented. Once an outbreak has occurred animal vaccination should NOT be implemented because there is a high risk of intensifying the outbreak. During mass animal vaccination campaigns, animal health workers may, inadvertently, transmit the virus through the use of multi-dose vials and the re-use of needles and syringes. If some of the animals in the herd are already infected and viraemic (although not yet displaying obvious signs of illness), the virus will be transmitted among the herd, and the outbreak will be amplified.

•           Restricting or banning the movement of livestock may be effective in slowing the expansion of the virus from infected to uninfected areas.

•           As outbreaks of RVF in animals precede human cases, the establishment of an active animal health surveillance system to detect new cases is essential in providing early warning for veterinary and human public health authorities.

RVF FORESCASTING AND CLIMATIC MODELS

Forecasting can predict climatic conditions that are frequently associated with an increased risk of outbreaks, and may improve disease control. In Africa, Saudi Arabia and Yemen RVF outbreaks are closely associated with periods of above-average rainfall. The response of vegetation to increased levels of rainfall can be easily measured and monitored by Remote Sensing Satellite Imagery. In addition RVF outbreaks in East Africa are closely associated with the heavy rainfall that occurs during the warm phase of the El Niño/Southern Oscillation (ENSO) phenomenon.

Praktiese wenke vir Ekonomiese Volhoubaarheid

#Landbouers produseer  binne ‘n lewendige omgewing waar die klimaat ‘n geweldige  invloed op grond, weidings en water uitoefen  en die suksesvolle bestuur hiervan  sal noodwendig daarvan afhang of sekere  langtermyn ekonomiese en sosiale beginsels nagekom word.  Dit beteken onder andere dat daar ‘n ordentlike plan, wat ‘n #risiko- en #moniteringsplan insluit, vir bykans elke faset van ‘n boerderystelsel moet wees.  

Die eerste fokus val op die #volhoubaarheid van u boerderystelsel.  Elke plaas lyk anders en daar is spesifieke uitdagings wat oorkom  moet word. ‘n Beste praktyk is eenvoudig om ‘n geskrewe plan met die hulp van u #plaaskaart op te stel .  Die volgende vrae kan met die opstel van die plan help.

1.        Wat is die toestand van my grond in terme van  #beweiding, #beskutting,# indringer-plante en #gronderosie en is daar iets wat daaromtrent gedoen moet word.

2.       Wat is die verwagte impak van #klimaatsverandering op my boerdery en is daar ‘n plan om die invloed daarvan te bestuur.

3.       Is sensitiewe areas in terme van fauna en flora identifiseer en word dit korrek bestuur.

4.       Is daar voldoende #water en is daar ‘n risiko dat dit besoedel mag raak.

5.       Bestaan daar ‘n #brandgevaar

6.       Hou die gebruik van chemikalie en sintetiese misstowwe ‘n risiko in en is my #afvalbestuur volgens wetgewing.

7.       Word energie doeltreffend gebruik en word die gebruik van fossielbrandstof beperk.

8.       Wat is die potensiaal van #herwinbare energie en kan dit infasseer word.

Prioritiseer u planne op grond van die volhoubaarheid daarvan en volgens  ekonomiese realiteite.

Die tweede fokus val op die saamstel van ‘n omvattende en opwindende  #finansiële plan met die oog op berekende doelwitte en geleenthede.  As daar  oorhoofs na gekyk word behels dit eenvoudig dat daar ‘n gewoonte daarvan gemaak moet word om  onder andere die volgende begrippe uit te leef;

1.       Bestaan daar ‘n medium en langtermyn visie vir die boerderyonderneming inagggenome  nasionale en internasionale veranderlikes soos grondgebruik,  beskikbaarheid van water , energie, verwagte wetgewing en verskuiwings op die gebied van die kwaliteit van en  behoeftes vir jou produksieartikel, wol en vleis.

2.       Bestaan daar ‘n bemarkingstrategie om die meeste te verdien vir die produkte wat produseer word.

3.       Word moontlike ekonomiese bedreigings identifiseer en is daar ‘n plan om dit teen te werk.

U verwagtings en planne moet altyd volgens die ekonomiese haalbaarheid daarvan prioritiseer word.  ‘n Finansiële plan soos almal seker daaraan gewoond  is sluit natuurlik ook die gedeelte oor die “nuts en bolds”  in en waar daar vir aanpassings  voorsiening gemaak is.

·         ‘n #Kontantvloei #begroting wat  jaarliks volgens beraamde uitgawes en inkomstes opgestel word en deurlopend hersien word.

·         Die opstel van ‘n voorspelde bateprofiel in terme van finansieringbehoeftes.

·         Word gebeure op die finansiële front op ‘n deurlopende basis gemonitor.

‘n Derde fokus area waarsonder die boonste twee gladnie doeltreffend toegepas kan word nie is die noodsaaklikheid van toeganklike en interpreteerbare #rekordhouding .

Besigheidsbesluite kan geneem word as die volgende inligting bekikbaar is;

1.       Wat is die produksiepotensiaal van die boerderyeenheid en tot waar kan dit verhoog word.

2.     

  Wat is produksie per hektaar (waar dit van toepassing is) in terme van wol en vleis, wat is die potensiaal en wat is die kostes daaraan.

3.       Word die redes en insidente van elke veeverlies aangedui.  Sonder die inligting sal ekonomies regverdigbare regstellings moeilik indien nie onmoontlik wees nie.

4.       Word  afsonderlik rekord van uitgawes en inkomstes gehou  om die verhoudelike doeltreffendheid van die boerdeystelsel te bepaal.

Die bogenoemde drie fokusareas is gerig op ekonomiese besluitneming Met dit alles is daar ‘n vierde fokusarea wat net so belangrik is.  Die kanse op ekonomiese sukses  sal groter wees in ‘n omgewing waar die werkgewer gelukkig is en waar die werknemers respekteer word.  Sosiale klem kan onmoontlik nie net op die welstand van werknemers geplaas word nie en gelukkigheid kom  nie vanself nie.  Daar moet noodwendig vir strewes, geleenthede en dissipline voorsiening gemaak word.  Die volgende vrae kan gevra word en besluite kan  hiervolgens geneem word;

Wat die kwaliteit van lewe betref,

·         Word daar voldoende tyd vir familie en vriende opsy gesit.                                 

·         Word daar vir ruskansies en ‘n jaarlikse verlof beplan.

·         Is daar ‘n bewustheid om by die gemeenskap betrokke te raak.

Wat #mensebestuur betref,

·         Is werknemers gemaklik en het hulle die  selfvertroue om vergaderings oor hulle eie behoeftes in die werksplek te hou.

·         Het elke werknemer ‘n persoonlik gestelde doelwit waarvolgens hy sy dag kan bestuur sodat dit hom kan help om spanning te verlig.

·         Word daar jaarlikse prestasie doelwitte aan elke werknemer gestel , is die werksprogram duidelik en is daar ‘n stelsel van individuele erkenning .