Wenke vir Selfmeng-lekke - Voerbronne

Maksimum gebruik van goedkoop voerbronne

Lekinname behoort gereeld bepaal te word en die samestelling van die lek, indien nodig, aangepas te word om die ideale proteïeninname so ver moontlik te bewerkstellig. 

Die aanpassing kan geskied deur die persentasie sout en/of mieliemeel in 'n lek te verhoog of te verlaag, na gelang lekinname verlaag of verhoog moet word.

 

Ten einde 'n kostedoeltreffende veeboerdery te bedryf, moet maksimaal van goedkoop voerbronne soos veld en oesreste gebruik gemaak word.

Dit sal die volgende voordele inhou:

•   Verminderde risiko

    Risiko sal met die nuwe weiveldbestuursbenadering verminder word, want die kanse is skraal dat ruvoertekorte sal ontstaan as die stelsel korrek toegepas word.

•   Verbeterde groei

Met skape is bewys dat die groei van veral sensitiewe diere soos speenlammers aansienlik verbeter kan word.

•  Spaarveld gedurende die winter

Deur die toepassing van hierdie benadering sal 'n beduidende hoeveelheid spaarveld elke winter beskikbaar wees, waarop minder sensitiewe diere relatief goedkoop oorwinter kan word. Dit is 'n belangrike aspek aangesien dit vandag ongeveer dubbel kos om 'n skaap op hooi te oorwinter, teenoor waar aanvulling op veld voorsien word.

Oesreste is 'n waardevolle en goedkoop bron van ruvoer vir die oorwintering van sensitiewe diere soos speenlammers, lammerooie en speenkalwers. Goeie kwaliteit ruvoer kan voorsien word sonder dat dit 'n direkte uitgawe in die skaap- of beesvertakking meebring.

 Die tweede manier waar dus op aanvullingskoste gespaar kan word, is om toe te sien dat voldoende hoeveelhede spaarveld en/of oesreste gedurende die winter vir die vee beskikbaar is. Indien ruvoer op enige stadium sou opraak, sal dit aanleiding gee tot verhoogde aanvullingskoste en verlaagde diereproduksie.

Die peil van proteïenaanvulling blyk van kardinale belang te wees vir die suksesvolle oorwintering van skape op veld. Vir droë, volwasse skape word 'n proteïenpeil van ongeveer 40 g/skaap/dag (6,5 g stikstof/skaap/dag) aanbeveel om massaverlies op suurveld op sanderige grond in 'n redelike mate te beperk. Op soeter veldtipes (bv. rooigrasveld) kan dit effens laer wees.

By laat dragtige ooie behoort die proteïenpeil gedurende die winter opgestoot te word na ongeveer 60 g proteien/skaap/dag.

Selfproduseerbare proteïenryke grane soos sojabone en lupiene kan suksesvol en baie ekonomies as daaglikse of tweedaaglikse winteraanvullings gebruik word.

Die proteïeninhoud van energieryke grane soos mielies en selfs stikstofverrykte mielies, is te laag om sonder enige verdere proteïenaanvulling as ekonomies doeltreffende aanvullings op winterveld te dien.

Aanvulling vir skape

Nie-proteïenstikstof-bevattende aanvullings blyk die mees ekonomiese aanvullings vir skape te wees, hoewel ietwat swakker massa handhawing as met natuurlike proteïen bewerkstellig word.

Die produksie van 'n hoë persentasie breekwol (tot 50 %) by skape wat die hele winter op suurveld bly, is egter 'n groot nadeel van nie-proteïenstikstof-bevattende aanvullings. Die probleem kan egter oorbrug word deur een van die volgende strategieë te volg:

Nie-proteïenstikstof-lekke kan net gedurende die eerste helfte van die winter op veld gebruik word, waama na 'n beter gehalte ruvoer soos mieliereste oorgeskakel kan word.

Vanaf middel Julie kan 'n beperkte hoeveelheid heel mielies addisioneel voorsien word, of kan geleidelik na 'n lek wat natuurlike proteïen bevat, oorgeskakel word.

Die skape kan gedurende Oktober geskeer word, aangesien die wol dan in die breuk afgeskeer word en die waarde van die vag nie noemenswaardig benadeel word nie.

• Die keuse van 'n aanvulling sal dus hoofsaaklik deur die koste per kilogram ruproteïen, die beskikbaarheid van die aanvulling en die oorwinteringstrategie bepaal word.

•    Wanneer ureum in winterlekke gebruik word, blyk 'n klein hoeveelheid ammoniumsulfaat (1S:10N of 1 ammoniumsulfaat:5 ureum) in vergelyking met liggaamsmassa voordelig en ekonomies geregverdig te wees.  In plaas van ammoniumsulfaat kan voergraadswael (blomswael) (1 swael:15 ureum) gebruik word, hoewel eersgenoemde verkies word.

Alternatiewe Lekke vir Aanvulling op Mielies

Mielies as weiding en aanvulling

Oesreste vir oorwintering van vee speel op baie plase ‘n deurslaggewende ekonomiese rol. Daar is baie navorsing oor die onderwerp gedoen wat die belangrikheid van sekere bestuursaspekte onderstreep. Hier is nuttige praktiese wenke:

Aanvang van beweiding.

#Mielies kan bewei word sodra dit fisiologies ryp is en die maksimum graan opbrengs verseker is. Die mielies is dan nog redelik groen-so ook vreetbare onkruid wat mag voorkom. Die gevaar van asidose (suurpens) is dan ook baie laag.  Sulke mielies is uiters geskik vir die afronding van lammers vir bemarking.

Aanvulling van ‘n proteïenlek verhoog massatoename. Dit lei tot ń korter afrondingsperiode en ‘n verhoging in die getal lammers wat afgerond kan word.

.

As genoeg kwaliteit lammers beskikbaar is, is die afronding van speenlammers op ongestroopte mielies ‘’n  goeie alternatief. Die aanvulling met ‘ń proteïenlek lei tot verhoogde marges en is ekonomies geregverdig.  Dit geld veral by die afronding van speenlammers. Maak seker dat die lek benewens proteïen, ook die nodige minerale, spoorminerale en medikamente bevat om suurpens en blaasstene by lammers te beperk.

Die voorkoming van #suurpens (Asidose)

Suurpens kan tot groot skade ly. Die volgende eenvoudige bestuursmaatreëls het baie groot waarde:

* Aanvang van beweiding terwyl die mielies nog groen is. Oorvreet van graan is dan onwaarskynlik.

* ń Gelykmatige aanpas van skape oor 10 tot 14 dae, deur mieliegraan teen toenemende peile aan skape te voer voordat skape op mielies gejaag word.

*Die voer van lekke wat suurpens teëwerk.                                                                                                   

Mielies is ń uitstekende vierjarige herfs/winterweiding vir die afrond van speenlammers of beweiding deur lammerooie. Mielies alleen het aansienlike voordele bo mielie/groenvoer mengsels. Die gebruik van ’n geskikte proteïenlek op mielies het baie voordele en is ekonomies geregverdig. Skaapboere kan beslis weimielies ‘n normale deel van hul voervloei program maak.

Dit is altyd raadsaam om geaktiveerde koolstof of PPR poeier (G74), verkrygbaar by ‘n veearts of koöperasie, byderhand te hou vir sulke noodgevalle. Ook goed  waar diere gifplante gevreet het. Die geaktiveerde koolstof word gedoseer teen 2 gram per kilogram en aangemaak met water. Die koolstof verhoed opname van gifstof uit die rumen en dermkanaal.

In die beginstadium waar aansameling van suur in die grootpens plaasvind, kan teensuurmiddels doseer word soos bv. koeksoda (nie ideaal nie, maar help in ‘n noodgeval) of magnesiumoksied of Rumagest Antacid. 

Dit help ook om die dier in te spuit met ‘n penisillien om lewerabsesse te verhoed, asook vitamien B kompleks om die lewer te ondersteun in die verwerking van die gifstof en suur. Die normale pH van die rumen is soos volg: op grasweiding is die pH 6 tot 7.5 . Op ‘n graandieet daal dit tot tussen 5.8 en 6.5.

'n Vitamien B1 tekort ontstaan deur suurpens. Dit kan binneaars toegedien word teen 5 tot 10 ml vir kalwers, bokke en skape en 10 tot 20 ml vir beeste. Dit is raadsaam om ‘n opvolgdosis te gee 6 tot 8 ure later al lyk dit of die dier volkome herstel het.

Hou byderhand vir ‘n noodgeval  teensuurmiddels, geaktiveerde koolstof en vitamien B1 

Aanvulling: